شاخص های آزادی مطبوعات و رده بندی ایران در جهان
شاخص آزادی مطبوعات به رتبه‌بندی سالانه کشورها گفته می‌شود که بر اساس ارزیابی سازمان گزارشگران بدون مرز از کارنامه آزادی مطبوعات کشورها، هر سال تهیه و منتشر می‌شود.این شاخص نشان دهنده، درجه آزادی که روزنامه نگاران، خبرگزاری‌ها و سازمانهای اطلاع‌رسانی و شهروندان اینترنتی در هر کشور از آن برخوردارند و همچنین تلاش‌های حکومت‌ها برای احترام به این آزادی را منعکس می‌کند.سازمان گزارشگران بدون مرز تنها به شاخص آزادی مطبوعات توجه دارد و کیفیت آن و نقض حقوق بشر به‌صورت عام را بررسی نمی‌کند.
گزارش تا حدی بر اساس یک پرسشنامه با استفاده از شش معیار
کلی است:
تکثرگرایی (میزان بیان نظرات در فضای رسانه‌ها را می‌سنجد)،
استقلال رسانه‌ها،
اشراف و خودسانسوری،
چارچوب‌های قانونگذاری،
شفافیت و زیرساخت‌ها
در این پرسشنامه چارچوب قانونی برای رسانه‌ها (از جمله
مجازات‌های مربوط به جرائم مطبوعاتی، وجود انحصار دولتی برای انواع خاصی از رسانه‌ها
و چگونگی تنظیم رسانه‌ها) و سطح استقلال رسانه‌های عمومی لحاظ شده‌است. همچنین
شامل نقض جریان آزاد اطلاعات در اینترنت را در بر می‌گیرد. خشونت علیه روزنامه نگاران، شهروندان و دستیارهای رسانه‌ای، از جمله
سوءاستفاده‌های منتسب به دولت، شبه نظامیان مسلح، سازمانهای مخفی یا گروه‌های
فشار، توسط کارکنان RSF در طول سال کنترل می‌شود و این
خودش بخشی از امتیاز نهایی است. امتیاز کمتر در این گزارش مربوط به آزادی بیشتر
مطبوعات است که توسط این سازمان گزارش می‌شود. برای سنجش این معیارها پرسشنامه ای در
چارچوب قانونی تهیه شده است. این پرسشنامه برای سازمانهای شریک گزارشگران بدون
مرز، که شامل ۱۸ سازمان غیردولتی آزادی بیان مستقر در پنج قاره، ۱۵۰ خبرنگار آن در
سراسر جهان و روزنامه نگاران، محققان، حقوق دانان و فعالان حقوق بشر ارسال میگردد.
سازمان گزارشگران بدون مرز در تازه ترین رده بندی
سالانه خود که از وضعیت آزادی رسانه ها در جهان را منتشر کرده است که در این فهرست
ایران از میان ۱۸۰ کشور جهان، رتبه ۱۷۸ را به خود اختصاص داد. در قعر فهرست آزادترین کشورهای جهان به لحاظ فعالیت رسانه‌ای، چین در رده
۱۷۵، میانمار ۱۷۶، ترکمنستان ۱۷۷، ایران ۱۷۸، اریتره ۱۷۹ و کره شمالی در رده ۱۸۰
جای گرفته‌اند. ایران
نسبت به سال گذشته ۴ رتبه سقوط کرده است. سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالیانه
خود آورده است که حکومت جمهوری اسلامی در داخل کشور «عمدتا کنترل رسانه‌ها را در
اختیار گرفته است». به گفته این سازمان، فعالان مستقل رسانه‌ای و روزنامه‌نگاران
در ایران با بازداشت‌های خودسرانه مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرند و سپس در دادگاه‌های
انقلاب با احکام جزایی سنگین مجازات می‌شوند.
با توجه به این گزارش و همچنین گزارشات رسیده و مشاهدات
احوالات خیزش سراری زن،زندگی،آزادی در سال 1401 و بر اساس اعلام کمیته پیگیری وضعیت
روزنامه نگاران باز داشتی، وضعیت ۱۱ روزنامه نگار مشخص نیست. نیلوفر حامدی، الهه
محمدی، نازیلا معروفیان، کامیار فکور، احمدی حلبی ساز و مارال داد آفرین بلاتکلیف
و یا در زندان هستند و مابقی در انتظار دادگاه و صدور حکم.همچنین این کمیته در طول
چندین ماه گذشته از بازداشت یا احضار بیش از ۹۰ خبرنگار، گزارشگر و عکاسی روزنامه
نگاری ، روزنامه نگار) که در ایران بازداشت شده اند گزارش داده است که برخی از آنها
به طور موقت و با قرار وثیقه آزاد شده اند. در تازه ترین مورد هم میتوان به
بازداشت خبرنگاران و مجموعه خبری فردای اقتصاد اشاره کرد که کاربران شبکه‌های اجتماعی از این اتفاق با عنوان
«گروگان‌گیری روزنامه‌نگاران اقتصادی» یاد کردند.علی میرزاخانی، سردبیر، بهزاد بهمن‌نژاد، قائم مقام سردبیر و سه تن از ویدیو-ژورنالیست‌های
فردای اقتصاد به نام‌های علی تسنیمی، نیکان خبازی و مهرداد عسکری، در محل کار خود
حبس شدند و به خانه برنگشتند و به مدت سه
روز از وضعیت آنان اطلاعاتی در دست نیست. این روزنامه‌نگاران در تماس از محل
کارشان به خانواده‌های خود خبر دادند گوشی‌های تلفن همراه و کامپیوترهایشان توقیف
شده است و همزمان با این توقیف دسته‌جمعی، اعتمادآنلاین خبر داد
مهدی افشارنیک، خبرنگار اقتصادی هفته گذشته و احتمالا در روز ۱۱ بهمن بازداشت شده است. در جریان خیزش انقلابی ایرانیان علیه جهموری اسلامی ده‌ها روزنامه‌نگار
در ایران به بهانه‌های مختلف بازداشت و احضار شدند که باعث شد ایران بار دیگر به
سومین زندان بزرگ روزنامه‌نگاران در جهان تبدیل شود. فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران اعلام کرد پس از کشته شدن مهسا
ژینا امینی، دست‌کم ۱۰۰
روزنامه‌نگار در ایران بازداشت و بیش از ۲۱ نفر آنان در مجموع به ۷۷ سال زندان محکوم شده‌اند.
امیرپالوانه
