خسرو علیکردی، وکیل دادگستری و از مدافعان شناختهشدهٔ خانوادههای دادخواه و بازداشتشدگان اعتراضات، اوایل زمستان ۲۰۲۵ در دفتر کارش در مشهد درگذشت. اعلام رسمی «سکتهٔ قلبی» بهعنوان علت مرگ، نتوانست ابهامها و نگرانیهای گسترده را برطرف کند؛ چراکه خانواده، همکاران و فعالان حقوق بشری این حادثه را «مرگ مشکوک» دانسته و خواستار تحقیق مستقل شدهاند.
وکیلی در خط مقدم دفاع از قربانیان
علیکردی طی سالهای گذشته وکالت بسیاری از خانوادههای داغدار و بازداشتشدگان اعتراضات سیاسی را بر عهده داشت؛ پروندههایی که معمولاً کمتر کسی جرأت پذیرش آنها را داشت. او بارها بهدلیل فعالیتهایش تحت فشار قرار گرفت، از احضار و تهدید گرفته تا محدودیتهای حرفهای. در میان جامعه حقوقی، از او بهعنوان وکیلی شجاع یاد میشد که هزینههای زیادی برای دفاع از عدالت پرداخت.
دو روایت متفاوت از یک مرگ
روایت رسمی میگوید که او بر اثر حملهٔ قلبی در دفترش جان باخت. اما روایت نزدیکان و برخی وکلا حکایت از نشانههایی دارد که این مرگ را غیرعادی جلوه میدهد؛ از وجود آثار خونریزی تا ابهام دربارهٔ تصاویر دوربینهای محل. همین تناقضها باعث شد که موضوع بهسرعت به سطح یک مطالبه عمومی و حقوق بشری برسد.
واکنشها و درخواست برای حقیقتیابی
دهها وکیل در ایران اعلام کردند که برای روشن شدن ابعاد حادثه در کنار خانوادهٔ علیکردی خواهند بود. سازمانهای حقوق بشری نیز این مرگ را نگرانکننده دانستند و خواستار بررسی دقیق، شفاف و مستقل شدند. در شبکههای اجتماعی نیز هزاران نفر یاد او را گرامی داشتند و از نقش او در دفاع از خانوادههای آسیبدیده نوشتند.
اهمیت این پرونده چیست؟
این نخستین بار نیست که یک وکیل فعال در حوزهٔ حقوق بشر در شرایط مبهم جان میبازد یا تحت فشار قرار میگیرد. سابقهٔ برخورد با وکلای مستقل، حساسیت این پرونده را چندبرابر کرده و نگرانیها دربارهٔ امنیت شغلی و جانی مدافعان حقوق بشر را برجستهتر ساخته است. مرگ علیکردی برای بسیاری نماد هزینههایی است که فعالان دادخواهی در ایران متحمل میشوند.
پرسشهایی که همچنان بیپاسخ ماندهاند
آیا کالبدشکافی مستقل انجام شده و نتایج آن منتشر خواهد شد؟
دلیل ابهام دربارهٔ تصاویر دوربینهای دفتر چه بوده است؟
چرا گزارشهای اولیه با گفتههای شاهدان همخوانی ندارد؟
تا زمانی که پاسخی شفاف به این پرسشها داده نشود، ابهامها پابرجا خواهند ماند.
یاد و راه او:
خسرو علیکردی برای بسیاری تنها یک وکیل نبود؛ او صدای خانوادههایی بود که به دنبال حقیقت، عدالت و دادخواهی بودند. مرگ او، چه طبیعی و چه غیرطبیعی، زخمی عمیق بر پیکرهٔ جامعهٔ حقوقی و مدنی گذاشته است. ادامهٔ مسیر او نیازمند شفافیت، حقیقتجویی و حمایت از وکلای مستقلی است که در صف اول دفاع از حقوق شهروندان ایستادهاند.
امیر پالوانه
